«روایتِ چهل سال تلاش برای سلامت مردم» دکتر مسعود حبیبی: جهاد دانشگاهی باید امیدساز باشد/ گسترش خدمات نوین پیشگیری و درمان در اولویت برنامه های آینده است/ معتقد به جوان گرایی هستم

روابط عمومی سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران – جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران یکی از سازمان های پیشرو در عرصه سلامت بوده و هست. شاید عموم افراد جامعه با فعالیت های این سازمان آشنا نباشند و یا این گونه برداشت کنند که فعالیت این مجموعه در چند کلینیک درمانی می گنجد، اما اقشاری که با حوزه سلامت بیشتر دست به گریبان هستند می دانند که ردپای جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در بسیاری از نقاطی که نام و علامت جهاد وجود ندارد دیده می شود. این سازمان با ارائه خدمات و برگزاری دوره های آموزشی برای قشر پزشک و پرستار به طور نامحسوس در اقصی نقاط کشور اثر می گذارد. به مناسبت چهلمین سالگرد تاسیس جهاد دانشگاهی با دکتر مسعود حبیبی، رئیس جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران به گفت وگو نشسته ایم. این گفت و گو در پاسی از شب و بعد از ساعت ها فعالیت او انجام شده است، با این حال دکتر حبیبی وقتی صحبت از دستاوردهای جهاد دانشگاهی می شود با شور و حرارت و انرژی زاید الوصف سخن می گوید و از پیشکسوتان جهاد یاد می کند.

* سه مورد از مهمترین دستاوردهای شاخص جهاد دانشگاهی واحد سازمانی خود با اتکا به نوآوری، خلاقیت و خودباوری جهادگران واحد را در این چهل سال بیان کنید.

اگر بخواهم از دستاوردهای جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در این 40 سال گذشته بگویم دستاوردهای زیادی مطرح می شود که نمی توان آنها را به سه مورد خلاصه کرد. اگر هم بخواهم سه شاخص مطرح کنم یقینا برای رسیدن به هر شاخص ده ها فعالیت انجام شده است.

اما اگر بخواهم یکی از بهترین کارهایی که در سال‌های گذشته تشکیل جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در حوزه سلامت انجام شده و باعث افتخار جهاد دانشگاهی است را بیان کنم باید از تاسیس و راه اندازی مرکز درمان بیماری های پستان نام ببرم. این مرکز که جزو اولین کلینیک‌های مشترک در خصوص یک بیماری است اولین بار در کشور توسط جهاد دانشگاهی راه اندازی شد ارائه دهنده تمام خدمات وتخصص هایی است که برای درمان بیماری های پستان لازم است. متخصصان مختلفی همچون جراحی، داخلی آنکولوژی، مشاوره، پاتولوژی، رادیولوژی و بازتوانی، ژنتیک، روانشناسی و مشاوره در کنار هم برای درمان بیماری های مرتبط با پستان یا سرطان پستان خدمات ارائه می دهند. این یکی از ارزشمندترین خدماتی است که در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران شکل گرفته و با محبت خدا و زحمات تک تک جهادگران، این مرکز مجوز مرکز تحقیقات سرطان پستان را از وزارت بهداشت دریافت و به پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی تبدیل می‌گردید.این پژوهشکده در حال حاضر با نام پژوهشکده معتمد که مستقل از جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران خدمات ارزشمند خود را ارئه می دهند.

اگر بخواهم از دیگر دستاوردهای ارزشمند جهاد علوم پزشکی تهران بگویم باید به آموزش امدادگری و فوریت های پزشکی اشاره کنم. فلسفه وجودی این آموزش‌ها به زمان جنگ برمی گردد؛ رزمندگان به جبهه می رفتند و بسیاری از دانشجویان در کنار رزمندگان و بسیجیان در جبهه ها حضور یافته و از کشور دفاع می کردند. در آن زمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران با راه اندازی کلاس های آموزش امداد و فوریت های پزشکی به آموزش افرادی که به عنوان امدادگر در خواست حضور در جبهه داشتند پرداخت، تا ایشان با کسب آمادگی لازم با حضور در جبهه ها بتوانند به رزمندگان آسیب دیده در زمان عملیات‌ها و به مجروحان کمک کنند و جان رزمندگان را نجات بدهد.

این آموزش‌ همچنان در جهاد علوم پزشکی تهران انجام می شود. توجه به این موضوع که در کشورما حوادث و بلایای طبیعی بسیاری است بطوریکه 36 نوع از حوادث طبیعی در آن وجود دارد. اگر همه افراد جامعه یا دست کم از هر خانواده یک نفر این آموزش ها را بدانند می توانند در زمان حوادث و سوانح جان خانواده، اطرافیان و… را نجات دهند.

در کشورهای توسعه یافته آموزش امدادگری و فوریت های پزشکی جزء آموزش های شهروندی است و همه شهروندان باید آن را بدانند. امیدوارم بتوانیم این آموزش ها را ادامه دهیم.

نکوداشت مقام استاد یکی دیگر از دستاوردهای مهم و ارزشمند فرهنگی جهاد دانشگاهی بوده که در این مجوعه شکل گرفته است. ما با تکریم استادان و پیشکسوتان علم، عملا توجه به رویکرد علمی و نگاه عالمانه را تجلیل می‌کنیم و یاد می گیریم که به عالمان احترام بگذاریم، به آنها رجوع کنیم و آینده را با چراغ هدایت آنها طی کنیم. این کار بزرگ در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران انجام شد. انسان های بزرگ و شریفی هم در تدوین این برنامه نقش داشتند که از مهمترین آنها می توانم از برادر عزیز و گرانقدرم جناب آقای دکتر ابوالفضل فاتح نام ببرم. علاوه بر دکتر فاتح، جهادگران گرانقدری که در سالیان متمادی مسیولیت برگزاری این برنامه ارزشمند را داشته‌اند آقای دکتر وحید قبادی، دکتر پروانه میرزایی، دکتر نوید ابوالفضل زاده، دکتر محمد بداغ آبادی، دکتر وحید موسوی، دکتر ابوالفضل فرید، خانم زهرا ولی‌زاده، دکتر نبی مطلبی، دکتر مهدی طبایی ، دکتر هومن ریاضی، دکتر مهدی دهقانی، دکتر محمد عبدالهی، دکتر حسین یاری و همچنین برادر خوبم مرحوم دکتر امیر معتمدی … در ادامه این کار نقش آفرینی کردند که از همه آنها یاد می کنم و به همه آنها درود می فرستم.

این سه دستاوردی است که در جهاد علوم پزشکی تهران رخ داده است. البته امروز کارهای بسیار ارزشمندی در جهاد علوم پزشکی تهران انجام می‌شود، از انجام طرح های نوآورانه، خلاقانه و فناورانه از جمله تولید زخم پوش تا طرح ملی شناسایی ژن‌های معیوب در خانواده‌هایی که دو معلول و بیشتر دارند که با همکاری سازمان بهزیستی در حال انجام است.

* واحد سازمانی شما در این چهل سال چه تاثیرگذاری های مهمی در استان (یا سطح کشور) داشته است؟

یکی از نمونه های این تاثیرگذاری در حال حاضر پژوهشکده معتمد است که به عنوان یک مرکز مرجع در درمان بیماریهای پستان پذیرای بیماران، از سراسر کشور است. البته این مرکز با گسترش فعالیت‌ها به صورت یک پژوهشکده مستقل در حال فعالیت است.

در  بحث آموزش‌های تخصصی برای جامعه پزشکی آموزش کاشت دندان (ایمپلنت) را برای اولین بار به صورت گسترده و فراگیر در کشور انجام دادیم که آموزش ایمپلنت ویژه چندین هزار جراح دندان پزشک از نتایج این دوره ها بود همچنین برگزاری چندین دوره مشترک با آکادمی کاشت دندان آمریکا که در نوع خود بی بدیل بود، فرصتی برای انتقال دانش در این خصوص ایجاد کرد.

همچنین آموزش‌های مهارتی و تخصصی در دیگر زمینه‌ها با همکاری و مجوز وزارت بهداشت انجام شد. دوره هایی همچون ارتودنسی که آموزش آن و ارتودنسی پیشگیری را برای دندان پزشکان در زمانی شروع کردیم که در کل ایران چند صد نفر بیشتر متخصص ارتودنسی نبود و همین باعث می شد که بسیاری از هموطنان ما وقتی می خواهند برای ارتودنسی مراجعه کنند با محدودیت رو به رو شوند. بعد از بهبود نسبی اوضاع جامعه و وضع مالی مردم و فراگیری امکان درمان ناهنجار‌های دهان، فک و صورت خود با ارتودنسی، یا ارتودنسی پیشگیری این نیاز در جامعه بالا رفت. ما با آموزش دندان پزشک های بسیار زیادی باعث شدیم که دسترسی مردم برای درمان ارتودنسی بیشتر شود.

کلینیک فوق تخصصی آسم و آلرژی جهاد دانشگاهی، یکی از مجموعه های درمانی ارزشمند جهاد است که افراد بسیار زیادی از خدمات آن استفاده می کنند. در حال حاضر کلینیک زخم در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران یکی از کلینیک های مرجع و شناخته شده است. این مرکز علاوه بر درمان بیماران، برای پزشکان و سایر گروه‌های درمانی و دوره مهارتی درمان زخم را برگزار نموده است. جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران سربلند در جهت حرکت برای خدمت به مردم در گام دوم انقلاب اسلامی پیشتاز و پرامید در حال حرکت است.

* واکنش جهاد دانشگاهی را نسبت به مسائل روز مانند جهش تولید، نگاه دانش بنیان، فرصت تحریم های ناجوان مردانه، مزیت های استانی و ایجاد قطب بومی و … چگونه ارزیابی می کنید؟

من خیلی نمی خواهم وارد تک تک این موارد بشوم. اما جهاد دانشگاهی بستری بوده که فرصت را به جوانان داده است. جهاد به جامعه امید داده و توانمندی هایی که در جوانان وجود دارد را شکوفا کرده است. فلسفه وجودی جهاد دانشگاهی این است که ما می توانیم تحقق بخشیده است. این روزها که کشور ما ناجوانمردانه در تحریم آمریکا قرار دارد، فرصت بسیار والایی است که بتوانیم در خدمت جامعه باشیم.

البته آفت هایی هم جهاد دانشگاهی را در بر گرفته است که اگر خودمان به آن نپردازیم دیگران یقیناً به آن خواهند پرداخت. جهاد دانشگاهی مجموعه ای از نظر اقتصادی خودگردان است. بسیاری از منابع را خود جهاد باید تامین کند. یکی از راه های کسب درآمد فروش خدمات است.  برای فروش خدمات، اقتصاد بازار و ادبیات اقتصاد بازار بر فعالیت ها حکم‌فرما می شود. گاهی این مساله باعث می شود که جامعه یا حتی افرادی که در جهاد هستند فراموش کنند که جهاد دانشگاهی، که نهاد مولود انقلاب است، وظایفی فراتر از فروش خدمات دارد. هرچند که من معتقدم که در فروش خدمات هم باید گام های بلندتری برداریم، مدرن باشیم و بهترین فروش را داشته باشیم. باید از فروش شبکه ای و از همه ظرفیت های نوآورانه استفاده کنیم، اما فراموش نکنیم که باید اولین اولویت جهاد دانشگاهی خدمت، خدمت و خدمت باشند.

وقتی اولویت اول ما خدمت شد، طبیعتا ثروت هم دنبال آن خواهد آمد. این نکته ای است که باید به آن دقت کنیم. بعضی وقت ها به خاطر تنگدستی‌ها و مسائل مالی هدف و انگیزه خود را فراموش می کنیم؛ به یک بنگاه اقتصادی و بنگاه خدماتی تبدیل می شویم که خودگردان هم هستیم. این یک پارادوکسی است که باید به آن دقت کرد. اگر این نکته برای من قابل توجه شده به خاطر این است که مردم از نظر اقتصادی ضعیف شده اند. بعضی وقت ها برای پرداخت هزینه همین خدماتی که ما ارائه می دهیم و از بخش خصوصی بسیار هم ارزان تر است مشکل دارند و این دردآور و زجرآور است.

جهاد دانشگاهی باید بستری برای حضور جوانان متعهد و خوش فکر و جوانانی باشد که کشورشان را دوست دارند و به آینده کشور امید دارند. جهاد دانشگاهی باید امیدساز باشد. اگر ویژگی‌ها را در جهاد دانشگاهی حفظ کنیم، اگر جوان گرایی را یکی از محورهای اصلی و اولویت ها در جهاد دانشگاهی بدانیم یقینا پژوهشکده ها و واحدهای ما پویایی خود را حفظ خواهند کرد و دورنمایی بسیار درخشان را برای ما به همراه خواهند داشت. من همواره به جوان گرایی اعتقاد داشته‌ام. اعتقاد دارم که وقتی جوانان حضور پیدا می کنند حرکتی بسیار امیدبخش و جریان ساز شکل می‌گیرد و انجام کارهای سخت، آسان می‌شود البته این دلیل نمی‌شود که ما به پیشکسوتان و بزرگان‌مان رجوع نکنیم. ظرفیت های جهاد باید با فکر، اندیشه و حمایت بزرگترها در اختیار جوان تر ها قرار بگیرد تا حرکت های بنیادی و بزرگ در جهاد استمرار پیدا کند.

*میزان تعامل واحد سازمانی خود در همکاری با بدنه اجرایی، صنعتی و تحقیقاتی کشور چگونه است؟

ما واحد علوم پزشکی تهران هستیم و چندان با صنعت کاری نداریم و تعاملی با آن نیز نداشته ایم. اما جدیداً در بحث طرح های فناورانه در حال انجام طرح زخم پوش در جهاد علوم پزشکی تهران با همکاری چند واحد دیگر هستیم که امیدواریم این تعاملات، تعاملات خوبی باشد البته در بحث HSE  و پایش سلامت فعالیت های کم و بیشی داشته‌ایم.

اخیرا هم با تشویق استاد دکتر رستمیان معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه در جهت تولید داخل لوازم پزشکی پر مصرف مطالعاتی را شروع نموده‌ایم که امیدواریم نتایج خوبی داشته باشد.

 *در بحث پزشکی میزان تعاملات واحد با سایر بدنه اجرایی چطور است؟

ارتباط بسیار خوبی با مجموعه وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران و مراکز درمانی و تحقیقاتی دیگر داریم، جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران ارتباط بسیاری خوبی با اساتید دارد و این ارتباط بسیار عمیق است. استادهای دانشگاه عمدتاً نیروهای جهاد را دوست دارند. تعاملات بسیار خوبی شکل گرفته است. در بحث کارهای درمانی فعالیت‌های شاخص خوبی انجام داده ایم، از درمان در منزل گرفته تا ایجاد مراکز تحقیقاتی مثل کلینیک زخم، آسم و آلرژی، مرکز تحقیقات لیزر در پزشکی و طرح ژنتیک که ژن های معیوب خانواده هایی که دو معلول یا بیشتر دارند را بررسی می کنیم. طرح ژنتیک طرح بزرگی است که با همکاری سازمان بهزیستی انجام می شود و مانع از گسترش بیشتر معلولیت در جامعه می گردد و نقشه ژن های معیوب را تعیین می کند.

* برنامه های آینده واحد سازمانی خود در پاسخگویی  به نیازهای استان (یا سطح جامعه) در شروع دهه پنجم جهاد دانشگاهی چیست؟

از جمله برنامه های آینده گسترش خدمات نوین آموزشی پیشگیری درمان و بازتوانی در بیماران مبتلا به زخم‌های مزمن در سراسر کشور و ارتقا پژوهشکده زخم و ترمیم بافت یارا به پژوهشگاه است.

در پایان چهلمین سالگرد تاسیس جهاد دانشگاهی را به همه همکاران خوبم و جهادگران عزیز سازمان علوم پزشکی تهران تبریک عرض می‌کنم. امیدوارم جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران همراه با دیگر واحدها و سازمان های جهاد دانشگاهی فرصت های بزرگی برای توسعه و ارتقای کشور عزیزمان ایران اسلامی فراهم کند و باعث افتخار در این کشور باشد، همانطور که بزرگان ما در جهاد دانشگاهی این فرصت را فراهم کردند، مثل استاد دکتر منتظری عزیز و بزرگوار، مرحوم دکتر کاظمی عزیز که برای پیشرفت و توسعه جهاد دانشگاهی، تولید سلول های بنیادی و برای آنکه رویان رویان شود جان و جوانی خود را اهدا کرد؛ بزرگان عزیزی چون استاد حق شناس برگردن جهاد دانشگاهی حق دارند. استاد دکتر فرهمند بزرگمردی که نماد پاکی، اخلاص و نمادی از خدمت در جهاد دانشگاهی است، بزرگانی مثل دکتر طیبی عزیز رئیس جهاد دانشگاهی که برای توسعه این نهاد انقلابی بسیار تلاش نموده است، و از بدو جهاد در این مجموعه فعالیت کرده است. دکتر عبدالحمید احمدی، مرد بزرگی که در حوزه فرهنگی جهاد دانشگاه اثرات بسیار ارزشمندی داشت، مدیری صبور، توسعه گرا و بسیار قابل احترام است. برادر عزیزم دکتر ابوالفضل فاتح، مردی شریف، گرانقدر و انسانی است که باید همیشه از او یاد بگیریم؛ علاقه اش به کشور، جهاد دانشگاهی و کارهای بزرگی که در جهاد دانشگاهی انجام داد مثل پایه گذاری خبرگزاری ایسنا که بسیار ارزشمند است. دلم نمی آید از بزرگانی همچون دکتر قرنفلی بزرگوار، دکتر امین اسماعیلی، دکتر صادق محمدی، دکتر آخوندی، دکتر شاهوردی، دکتر گورابی، دکتر تاروردی، دکتر شمسیان، دکتر وثوق، مهندس عطایی،مهندس رضی، دکتر حسینعلی قبادی،  و تک تک عزیزانی که در جهاد دانشگاهی نقش آفرینی کردند یادی نکنم. امیدوارم که جهاد دانشگاهی همیشه باعث فخر ایران اسلامی باشد.