ورود جهاددانشگاهی به حوزه تولید پروتئین نوترکیب « تریپسین »

به گزارش روابط عمومی جهادانشگاهی، زخم‌های مزمن و اختلالات ترمیمی مرتبط با آنها یکی از مشکلات بزرگ حوزه درمان به‌حساب می‌آید و این اختلالات می‌توانند علاوه‌بر گسترش آسیب‌های بافتی منجر به تخریب بافت‌ها، تشدید عفونت، ضرورت انجام قطع عضو مبتلا و در نهایت مرگ زودهنگام گردند. در عین حال، سیر فزاینده جمعیت سالمند در سال‌های آتی و افزایش شیوع بیماری‌های مزمن و غیرواگیر نظیر دیابت و اختلالات عروقی در آینده نزدیک سیر صعودی بروز زخم‌های مزمن را به‌دنبال خواهد داشت.

سازمان جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران از سال‌ها قبل، تحقیقات گسترده‌ای را در حوزه عوامل مؤثر در بهبود زخم‌های مزمن و ترمیم بافت در مرکز تحقیقات لیزر در پزشکی جهاددانشگاهی آغاز کرد و در سال ۱۳۹۷ باهدف انجام پژوهش‌های بنیادی و کاربردی در حوزه‌های علوم پایه و بالینی، پژوهشکده فناوری‌های زخم و ترمیم بافت یارا را تأسیس کرد تا با به‌کارگیری فناوری‌های پایه و پیشرفته در تولید نمونه بومی زخم‌پوش‌های رایج در زخم‌های مزمن و محصولات پرکاربرد این حوزه بتواند ضمن جلوگیری از خروج میلیون‌ها دلار ارز، شرایطی مناسب را برای استفاده از توانمندی‌های علمی داخل کشور مهیا نماید.

در آستانه چهل و دومین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی دکتر حسن رسولی عضو هیأت علمی پژوهشکده فناوری‌های زخم و ترمیم بافت یارا جهاددانشگاهی علوم‌پزشکی تهران، یکی از دستاوردهای مهم این پژوهشکده در حوزه تولید آنزیم «تریپسین» را تشریح کرد و گفت: پایه و اساس تولید پروتئین‌های نوترکیب یکسان است، اما جزئیات متفاوت سبب تغییرات کاربردی می‌شود. قیمت هر میکروگرم پروتئین نوترکیب تحقیقاتی بعضاً حدود دو میلیون تومان است و هر پروژه کامل در حوزه سلول‌های بنیادی به چند صد میلیون تومان پروتئین نوترکیب و فاکتور رشد نیاز دارد. هزینه بالای پروژه‌ها سبب شد که ایده ساخت پروتئین نوترکیب شکل بگیرد. تصمیم داشتیم که در این زمینه به خودکفایی برسیم، به همین دلیل پروسه ساخت آنزیم تریپسین را که در حوزه تحقیقات سلولی کاربرد فراوانی دارد، در جهاد دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران آغاز کردیم.

“تریپسین” کاربردی چندگانه دارد

مسئول طرح تولید آنزیم «تریپسین» با بیان اینکه تصمیم به ساخت پروتئین نوترکیبی گرفتیم که در حوزه دارویی، پژوهشی و صنعتی کاربرد داشته باشد، اظهار کرد: «تریپسین» در تولید موادشوینده و مواد غذائی نیز کاربرد دارد. پزشکان مجبور هستند که زخم پای بیماران دیابتی را با تیغ بتراشند یا دبرید کنند، اما ما قصد داریم از این آنزیم برای ساخت ژل‌هائی استفاده کنیم که به‌صورت موضعی برای برداشتن لایه‌های مرده در زخم پای بیماران دیابتی استفاده شود و همان کار تراشیدن زخم‌ها را در عرض چند دقیقه انجام دهد.

ورود جهاددانشگاهی به حوزه تولید پروتئین نوترکیب “تریپسین”/ کمک به درمان زخم پای بیماران دیابتیعضو هیئت علمی پژوهشکده فناوری‌های زخم و ترمیم بافت یارا تأکید کرد: این آنزیم پتانسل صادرات به دیگر کشورها را دارد، اما این امر مستلزم تجاری‌سازی محصول است. تجربه نشان‌می‌دهد، جهاددانشگاهی از زمان تأسیس تا به امروز توانسته است که محصولات نوآورانه‌ای خلق کند. به طور قطع، در زمینه و ارائه محصولات و پروژه‌های نوآورانه، عملکرد بسیار خوبی داشته‌ایم، اما در زمینه تجاری‌سازی کمی ضعف داریم. رفع ضعف در تجاری‌سازی می‌تواند بسایر مثمرثمر باشد. همانطور که گفتم، ادبیات تجاری‌سازی این نهاد انقلابی در حال تغییر است که می‌تواند زمینه‌ساز کسب درآمدهای هنگفت باشد.

ارزش افزوده پروتئین نوترکیب بسیار زیاد است

دکتر رسولی با بیان اینکه پروتئین نوترکیب ارزش افزوده بسیار بالایی دارد، گفت: داروی نوترکیب «آدالیمومب» که با نام تجاری «هیومیرا» عرضه می‌شود، گردش مالی فراوانی دارد. بر اساس اطلاعات منتشر شده، گردش مالی این دارو حدود ۲۰ میلیارد دلار است که بیش از فروش نفت ایران است. در کل بازار پروتئین نوترکیب دنیا در حدود ۲ تریلیون دلار در سال ارزش دارد است؛ در حالی که درآمد نفتی ایران از زمان کشف این ماده تا به امروز حدود ۱.۲ تریلیون دلار است؛ بنابراین اندازه بازار پروتئین نوترکیب دنیا معادل ۲۰۰ سال فروش نفت ایران است؛ به عبارت دیگر اینطور باید گفت، درآمد حاصل از فروش یک داروی پروتئین نوترکیب ممکن است معادل یکسال فروش نفت ایران باشد؛ بنابراین اگر بتوانیم تجاری‌سازی و صادرات پروتئین نوترکیب را بدرستی اجرائی کنیم، گزینه مناسبی برای جایگزینی درآمدهای نفتی خواهیم داشت.

عضو هیات علمی پژوهشکده فناوری‌های زخم و ترمیم بافت یارا ادامه داد: شرکت‌های دارویی طراز اول کشور که در حوزه تولید پروتئین و داروی نوترکیب فعال بعضاً دارای گردش مالی ۵۰۰۰ میلیارد تومان در سال هستند. جهاددانشگاهی می‌تواند با تجاری‌سازی محصولات دارویی و پزشکی خود به گردش مالی مناسبی دست یابد. گردش مالی جهاددانشگاهی با تجاری‌سازی محصولاتش می‌تواند از شرکت‌هایی مثل «آریوژن»، «اکتوورکو»، «سیناژن» و «ثامن» بسیار بهتر شود. در واقع ورود جهاددانشگاهی به حوزه داروهای نوترکیب می‌تواند باعث ظهور رقیبی قدرتمند برای سایر داروسازان کشور باشد، بطوری که گردش مالی و درآمد حاصل از این حوزه جدید می‌تواند چندین برابر بودجه تخصیصی و درآمدهای این نهاد انقلابی باشد.

توجه به نوآوری، فناوری و تجاری‌سازی در دستور کار جهاددانشگاهی

دکتر رسولی با بیان اینکه علم زمانی ارزشمند می‌شود که ارزش‌افزوده‌ای برای کشور به ارمغان بیاورد، گفت: علم نباید تنها در قالب مقاله یا پژوهش ظهور کند؛ علمی که فقط به‌صورت مقاله عرضه شود، نه‌تنها ارزشی ندارد، بلکه عاملی برای تلف کردن منابع است. اگر منابع مالی و انسانی را صرف ایجاد فناوری و کسب ثروت از طریق علم کنیم، به نتایج شگفت‌انگیزی دست پیدا می‌کنیم. هنگامی‌که نوآوری و کسب ثروت از طریق علم به‌طور کامل بر بدنه جهاددانشگاهی حاکم شود، محققان و پژوهشگران به این نتیجه می‌رسند که کسب ثروت از طریق علم و ایجاد ارزش‌افزوده یک افتخار و ارزش قلمداد می‌شود و مقاله می‌تواند محصول جانبی علم باشد.

عضو هیات علمی پژوهشکده فناوری‌های زخم و ترمیم بافت یارا در گفت‌وگو با ایسنا به زیست‌بوم نوآوری جهاددانشگاهی اشاره کرد و گفت: آنچه مسلم است، توجه به نوآوری، فناوری و تجاری‌سازی در دستور کار این نهاد قرار گرفته که موضوعی مسرت‌بخش است. روسای جهاددانشگاهی به این نتیجه رسیده‌اند که از راه علم می‌توان کسب ثروت کرد و این هدف را در دستور کارشان قرار داده‌اند. چنین تغییر دیدگاهی سبب می‌شود پژوهشگران و اعضای هیئت‌علمی هم به این موضوع توجه کنند که موضوعی نویدبخش است. به‌طورقطع، آثار این تغییر نگرش در بلندمدت نمایان می‌شود و خودکفایی در برخی زمینه‌ها را رقم می‌زند.