ایجاد یک نقطه عطف در صنعت هوانوردی

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران، دکتر علی منتظری، رئیس پژوهشکده علوم‌ بهداشتی جهاد دانشگاهی در این مراسم گفت: رشته «روانشناسی هوانوردی» در دانشگاه‌های جهان تدریس می‌شود. بررسی سیر تاریخی رشته‌های دانشگاهی بیان می‌کند رشته «پزشکی هوانوردی» طی دهه ۱۹۲۰ میلادی در اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شد. به طور قطع، رشته «پزشکی هوانوردی» پیش از رشته روانشناسی هوانوردی ایجاد شده است.

وی درباره روانشناسی هوانوردی توضیح داد: روانشناسی هوانوردی، یک شاخه از علم روانشناسی است که به ۳ موضوع مهم توجه می‌کند. اولین کاربرد و اقدام روانشناسی هوانوردی درباره «انتخاب افراد» است؛ منظور از انتخاب افراد این است که نیروی انسانی شاغل در صنعت هوانوردی را از منظر ثبات رفتاری بررسی می‌کنند.

رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی ادامه داد: یکی از کاربردهای روانشناسی هوانوردی در بدو استخدام نیروی انسانی برای بررسی ثبات شخصیتی است. به طور قطع، تست ثبات شخصیتی توسط شرکت‌های بزرگ هواپیمایی انجام می‌شود.

منتظری درباره دومین موضوع مورد توجه روانشناسی هوانوردی گفت: «بررسی حوادث» از دیگر مواردی است که توسط روانشناسی هوانوردی تحلیل می‌شود. با توجه به گستردگی حوادث صنعت هوانوردی، تحلیل و بررسی آن بسیار مهم است. رفتار و نگرش انسان‌ها می‌تواند بر وقوع حوادث صنعت هوانوردی اثرگذار باشد.

وی با اشاره به حوادث ترافیکی اظهار کرد: اگر رانندگان نسبت به قوانین یا ضابطان اجرای قانون، دیدگاه منفی داشته باشند، به طور قطع، دست به تخلفات رانندگی می‌زنند. باز هم تاکید می‌کنم نگرش انسان‌ها در بروز حوادث ترافیکی اثرگذار است.

منتظری با بیان اینکه سومین کاربرد روانشناسی هوانوردی مربوط به حوزه «شناختی» می‌شود، افزود: منظور از حوزه شناختی این است که روانشناسان روانشناسی هوانوردی در مسیر شناخت رفتار، عمل, فرایندهای عاطفی و فرایندهای هیجانی صنعت هوانوردی گام بردارند.

رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی با اشاره به بروز مشکلات در صنعت هوانوردی گفت: به نظر می‌رسد رفتار نیروی انسانی در صنعت هوانوردی ممکن است سبب بروز مشکلات شود. گروه‌های شغلی متفاوتی در صنعت هوانوردی مشغول به فعالیت هستند و رفتار هر کدام از این گروه‌ها می‌تواند موجب بروز مشکلات شود.

منتظری با بیان اینکه انجمن‌های علمی متعددی در زمینه وانشناسی هوانوردی فعالیت می‌کنند، خاطرنشان کرد: «انجمن روانشناسان هوانوردی اروپایی»، کنفرانس سالانه روانشناسی هوانوردی را برگزار می‌کند. روانشناسان هوانوردی در کنفرانس سالانه روانشناسی نسبت به ارائه آخرین دستاوردهای خود اقدام می‌کنند.

وی با بیان اینکه انجمن‌های روانشناسان هوانوردی در برخی از کشورها فعالیت می‌کنند، افزود: روانشناسان هوانوردی در برخی از کشورها نسبت به تاسیس انجمن تخصصی خود اقدام کرده‌اند. به طور مثال، انجمن‌های علمی روانشناسان هوانوردی در کشورهای تریش و برزیل فعالیت می‌کنند.

منتظری با اشاره به تاسیس کلینیکتخصصی روانشناسی هوانوردی پلی‌کلینیک سلامت روان «رسا» گفت: امیدوارم همکاری مشترک سازمان هواپیمایی کشوری و سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران بتواند منجر به تاسیس رشته روانشناسی هوانوردی در دانشگاه‌های کشور شود. مسائل مربوط به حوزه روانشناسی هوانوردی در مقاطع تحصیلات تکمیلی قابلیت تبدیل شدن به پایان‌نامه یا رساله را دارد. اگر بتوانیم رشته روانشناسی هوانوردی را در مقاطع تحصیلات تکمیلی ایجاد کنیم، می‌توانیم دانش بومی خود را در این رشته تولید کنیم.

وی با اشاره به ژورنال «روانشناسی هوافضا» گفت: نام ژورنال روانشناسی هوافضا در گذر زمان تغییر کرده، پیش از این، نام ژورنال روانشناسی هوافضا، «روانشناسی هوانوردی» بود.

دوره درمان فوبیای پرواز در پلی‌کلنیک «رسا»

دکتر زهرا رسایی،مدیر پلی‌کلینیک سلامت روان «رسا» نیز در این مراسم گفت: دوره درمان فوبیای پرواز را در پلی کلینیک سلامت روان «رسا» برگزار کردیم. برخی از افرادی که در قرعه‌کشی سفر حج تمتع انتخاب شده بودند به دلیل فوبیای پرواز از سوارشدن به هواپیما واهمه داشتند.

وی ادامه داد: مواجهه با افرادی که از سوار شدن به هواپیما واهمه داشتند سبب شد اولین دوره درمانی فوبیای پرواز را در پلی کلینیک سلامت روان رسا برگزار کنیم. اگرچه دوره درمانی فوبیای پرواز را برای بیماران برگزار کردیم اما نسبت به مواجهه حقیقی افراد از طریق واقعیت مجازی با کمک شرکت‌های هواپیمایی ناامید بودیم.

مدیر پلی‌کلینیک سلامت روان «رسا» درباره چگونگی مواجهه حقیقی افراد با عامل فوبیا گفت: خوشبختانه ما با همکاری سازمان هواپیمایی کشوری توانستیم شرایطی را برای مواجهه افراد مبتلا به فوبیا از طریق واقعیت مجازی فراهم کنیم. در حال حاضر، مطالعه‌ای در زمینه اثربخشی روش‌های درمانی بر فوبیای پرواز در حال انجام است که نتایج نهایی آن تا پایان شهریور ماه سال جاری مشخص می‌شود. هدف از انجام طرح تحقیقاتی این است ه اثربخش‌ترین روش درمانی فوبیای پرواز را شناسایی کنیم.

اقدام شایسته سازمان جهاد دانشگاهی علوم‌‌پزشکی تهران

کاپیتان توسلی نیز در آیین افتتاحیه کیلنیک تخصصی روانشناسی هوانوردی پلی‌کلینیک سلامت روان «رسا» اظهار کرد: افتتاح کلینیک تخصصی روانشناسی، یک گام موثر در زمینه پزشکی هوانوردی به حساب می‌آید. من از دکتر مسعود حبیبی، رئیس سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران تشکر می‌کنم؛ چرا که به اهمیت موضوع روانشناسی هوانوردی توجه کرده است.

وی با بیان اینکه بیش از ۴۰ سال تجربه پرواز کردن دارم، خاطرنشان کرد: مدیریت نیروی انسانی در علوم هوانوردی اهمیت فراوانی دارد. توسعه سریع از ویژگی‌های حمل و نقل هوایی است و این موضوع در طول تاریخ ثابت شده‌است.

کاپیتان توسلی گفت: برادران رایت در سال ۱۹۰۳ موفق به اختراع هواپیما شدند؛ ۶۶ سال پس از اختراع آنها یعنی در سال ۱۹۶۹ میلادی، انسان‌ها موفق شدند روی کره زمین قدم بگذارند. صنعت هوانوردی، توسعه بسیار شتابان را در بازه زمانی کوتاه تجربه کرده است.

وی گفت: توسعه صنعت هوانوردی آنچنان شتابان بود که بشر از ارائه و تامین آموزش‌های مرتبط با صنعت هوانوردی باز ماند. ورود فرهنگ‌های متنوع به صنعت هوانوردی و ناتوانی مدیریتی سبب شد میزان سوانح هوایی تا پایان دهه ۷۰ میلادی سیر صعودی داشته باشد. سرعت پیشرفت تکنولوژی صنعت هوایی چنان زیاد بود که انسان‌ها نمی‌توانستند فرهنگ خود را با روند پیشروی این صنعت منطبق کنند.

توسلی گفت: با توجه به میزان سوانح هوایی، انسان‌ها تصمیم گرفتند علل این موضوع را بررسی کنند. ۲ روانشناس برای بررسی علل بروز سوانح هوایی انتخاب شدند؛ آنها در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که رفتارهای انسان‌ها می‌تواند موجب بروز حوادث هوایی شود.

وی ادامه داد: بررسی بولتن‌های صنعت هوانوردی بیانگر این است حدود ۷۵ درصد سوانح هوایی به دلیل رفتارهای انسانی اتفاق می‌افتد. اگرچه عوامل بروز سوانح وایی کنترل شده‌اند اما آمارهای مربوط به این موضوع مطلوب نیست.

توسلی با بیان اینکه توجه به مسائل تکنیکی و روانشناختی مرتبط با صنعت هوانوردی بسیار اهمیت دارد، افزود: ظرافت، دقت و پیچیدگی سبب فاوت صنعت هوانوردی با دیگر صنایع می‌شود. مسافران که از صنعت هوانوردی استفاده می‌کنند جان خود را به دستان یروی انسانی شاغل در صنعت هوانوردی می‌سپارند و و انتظار دارند که سالم به مقصد برسند. تمام شرکت‌های هواپیمایی برای ارائه خدمات سالم اقدام می‌کنند.

وی با اشاره به تاسیس کلینیک تخصصی روانشناسی هوانوردی گفت: تاسیس یک کلینیک تخصصی در حوزه صنعت هوانوردی، یک اتفاق میمون و مبارک است. من از تمام اعضای سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران به دلیل توجه به موضوع روانشناسی هوانوردی قدردانی می‌کنم.

توسلی با بیان اینکه صنعت هوانوردی از منظر نیروی انسانی بسیار پیچیده است، گفت: کوچکترین واکنش‌ها از سوی نیروی انسانی شاغل در صنعت هوانوری می‌تواند تاثیرهای شگرفی همراه داشته باشد. مسائل روانشناختی در حوزه صنعت هوانوردی باید مورد توجه و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. من از کلینیک تخصصی روانشناسی هوانوردی پلی‌کلینیک سلامت روانه اعصاب می‌خواهم به موضوع پیشگیری از حوادث در صنعت هوانوردی توجه کنند.